کاربرد مدل بیلان آب خاک برای تخمین محصول زعفران در مقادیر مختلف آب آّبیاری

زعفران گیاهی ادویه ای و دارویی است که ارزش اقتصادی بالایی دارد. بدلیل اهمیت این گیاه، جهت بررسی حساسیت آن در مقادیر مختلف آبیاری، مدل حاضر با هدف تخمین عملکرد زعفران در مقادیر مختلف آب آبیاری ارائه شده است. در این مدل ابتدا تبخیر-تعرق گیاه مرجع به سه روش مرسوم محاسبه می شود. ضریب گیاهی بصورت تابعی از تعداد روز بعد از اولین آبیاری و سن مزرعه تعیین می شود. سپس زیربرنامه بیلان آب خاک، حسب آب وارد شده بصورت آبیاری یا بارندگی و تبخیر-تعرق بالقوه گیاه، ذخیره آب خاک را بر اساس بیلان آب تخمین می زند و ضریب تنش آبی گیاه را مشخص می کند. سپس تبخیر تعرق واقعی گیاه محاسبه می شود. شاخص سطح برگ حسب تبخیر-تعرق تجمعی از ابتدای فصل رشد تخمین زده می شود و براساس آن، تبخیر از سطح خاک و تعرق گیاه از تبخیر-تعرق کل تفکیک می شوند. مراحل محاسباتی فوق بصورت روزانه از ابتدای فصل رشد انجام می شود. سپس وزن ماده خشک برگ بر اساس متوسط کمبود فشار بخار هوا و تعرق کل گیاه و وزن پداژه تولید شده در انتهای فصل رشد بر اساس تعرق کل گیاه محاسبه می شود. بر اساس پداژه موجود در انتهای فصل رشد، عملکرد نهایی زعفران دسته در ابتدای فصل رشد بعدی که بعنوان عملکرد فصل قبل مدنظر است محاسبه می شود. همه روابط فوق بین پارامترهای ذکر شده بر اساس نتایج حاصل از کشت زعفران توسط عزیزی زهان (1379)، منفرد (1384) و یرمی (1387) در دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در منطقه باجگاه، در مدل واسنجی شدند. مدل بدست آمده بصورت کد برنامه به زبان برنامه نویسی c# در محیط visual studio نوشته شد. برای اجرای مدل لازم است که فایل ورودی شامل اطلاعات هواشناسی منطقه در دوره رشد مورد نظر بصورت روزانه به مدل داده شود. همچنین یک سری اطلاعات مربوط به موقعیت جغرافیایی منطقه ، برخی خصوصیات کشت و دوره رشد، نحوه کشت بصورت دیم یا همراه با آبیاری و خصوصیات رطوبتی خاک در لایه های مختلف توسعه ریشه در پنجره اطلاعات ورودی وارد می شوند. پس از اجرای مدل نتایج بدست آمده در یک فایل خروجی ذخیره می گردد. برای اعتبار سنجی مدل داده های مشاهده ای بدست آمده از تحقیق شیر محمدی (1381) در باجگاه و علوی شهری (1374) در ایستگاه تحقیقاتی زهک زابل با نتایج بدست آمده از مدل مقایسه شد. مقایسه نشان داد که نتایج حاصل اختلاف معنی داری با یکدیگر ندارند و مدل ارائه شده هم در منطقه باجگاه و هم در منطقه زهک زابل نتیجه بسیار نزدیکی با واقعیت بدست می دهد.